We hebben elkaar vier jaar geleden voor het eerst ontmoet, nadat ze te horen kreeg dat ze niet meer beter zou worden. Borstkanker, uitgezaaid naar de botten. Kapot was ze ervan. Net met pensioen, van plan om alles wat ze in de jaren ervoor had laten liggen op te gaan pakken. Het zou er voorlopig even niet van komen. Na goed overleg wilde ze alles aangrijpen om het leven zo lang mogelijk te rekken. Ze startte met chemotherapie, gevolgd door bestraling op een rugwervel waar ze veel pijn had en nu slikt ze al ruim drie jaar dagelijks tabletten en het gaat eigenlijk best goed.
“Ik ben er nog en nou weet ik niet meer wat ik wil” verteld Marion me met tranen in haar ogen. De hele tijd stond ze in de overlevingsstand maar langzaam komt het besef dat ze tijd krijgt om te leven, ze weet alleen niet meer hoe dat moet. “En nou met die stomme Corona mag ook niks meer!”
Ik laat haar een poosje praten en stel af en toe een vraag ter verduidelijking. “Dus als ik het goed begrijp ben je de regie kwijt, het overzicht” vraag ik haar. Ze knikt.
We gaan aan de slag met een oefening die ik de energielijstjes noem. Aan de ene kant komen alle dingen te staan die energie kosten, aan de andere kant dingen die energie opleveren. We beginnen met het lijstje wat energie kost, want die is het makkelijkst. Haar energie gaat naar piekeren: hoe moet het straks als ze hulpbehoevend wordt, kan haar man wel mantelzorger zijn, hoe wil ze haar afscheid. Ze slaapt slecht door het piekeren. Ook gewone dingen als het huishouden en boodschappen doen kosten meer energie dan ze gewend was. Oh ja, en dan dat gedoe met een vriendin. Eigenlijk zijn alle vriendinnen gebleven, meelevend, soms behulpzaam, ze kunnen haar een spiegel voorhouden, maar die ene vriendin niet en dat zit haar zo dwars. Het contact liep in het begin al stroef en langzaam is ze uit haar leven verdwenen en dat doet haar zo’n verdriet. Het vreet energie! Net als haar broer trouwens. Met hem komt ze ook niet verder. “Ik wil zo graag met hem praten, maar hij klapt dicht zodra ik erover begin.” Alles heeft ze geprobeerd, lief zijn, boos, vragen stellend, maar hij loopt gewoon weg.
“Waar heb je behoefte aan?” vraag ik haar. Ze kijkt me vragend aan en het blijft lang stil en dan zegt ze ‘rust’. “Wat geeft je rust?” vraag ik haar. Het is voor veel patiënten een lastige vraag, maar bij haar stromen de antwoorden eruit…
Eigenlijk wil ze vooral duidelijkheid: dat alles geregeld is voor het moment dat onherroepelijk zal komen, dat er thuiszorg is, dat haar man gewoon bij haar kan zijn. En die vriendin, ach eigenlijk is het wel goed zo. Haar broer is een ander verhaal, maar na lang nadenken zegt ze: “Ik wil eigenlijk gewoon een knuffel, dat hij er is en me vasthoudt, het onvoorwaardelijke dat ik met hem heb, dat heb ik zo gemist.” Ze huilt, hard, schokkende schouders. Alle verdriet van de afgelopen jaren lijkt er in één keer uit te komen. Intens, als een vulkaanuitbarsting. Als ze weer een beetje tot zichzelf is gekomen kijkt ze me lachend aan door haar tranen heen. “Zo dat was even nodig!” zegt ze dan, maar ik heb het ineens heel helder. “Als ik alles heb geregeld voor later en gewoon tegen mijn broer zeg dat ik een knuffel wil, dan ben ik wel weer oké.”
Samen maken we praktische plannen en werken het in kleine stapjes uit. Ze zal naar de huisarts gaan en vragen hoe het zit met thuiszorg. Samen met haar man zal ze gaan bespreken wat hij wel en niet wil. Haar broer gaat ze gewoon een knuffel brengen, desnoods met een zak over haar hoofd vanwege Corona en ze moet zelf hard lachen bij het idee hoe dat er uit zal zien. Wanneer we kijken naar het lijstje wat haar energie geeft komen ook de dingen naar voren waardoor ze weer het gevoel krijgt niet te moeten ‘overleven’, maar waardoor ze weer kan gaan leven: wandelen, de natuur in, misschien iets nieuws leren, een hobby, misschien wel vrijwilligerswerk. Ze maakt ter plekke plannen en grijnst van oor tot oor. Heerlijk dat zo’n energielijstje soms zo’n effect kan hebben.