Ze is een mooie vrouw, netjes gekleed, gelakte nagels en prachtig opgemaakt. Het is haar visitekaartje, gebruikelijk in haar vakgebied. Ze komt voor de halfjaarlijkse controle en als ik haar vertel dat alles in orde is wordt ze heel even emotioneel. Ze veegt haar tranen snel weg en in een paar seconden zie ik een soort ‘gedaantewisseling’, terug naar de mooie vrouw zoals ze binnenkwam. Ze komt heel zelfverzekerd over, maar ik ben altijd erg nieuwsgierig wat er onder die (mooie) buitenkant zit.
Omdat de controle niet alleen over de fysieke kant gaat, maar ook bedoeld is om patiënten te coachen confronteer ik Alie met wat ik net zag door haar te vragen wat de reden is dat ze niet mag huilen. Daar hoeft ze niet lang over na te denken.
“Ik heb het hele traject nog geen traan gelaten, nou ja, één keer misschien, maar ook heel kort, huilen heeft namelijk geen enkele zin want je situatie wordt er niet anders van. Mijn man was wel altijd erg emotioneel en daar kon ik me dan zo aan ergeren! Maar ja, hij gaat nu gewoon weer verder en ik word van alles zomaar emo…..”
Ik moet haar gedeeltelijk gelijk geven. Je situatie wordt niet anders, welke emotie je ook laat zien, maar die emoties dienen wel degelijk een doel!
Ieder mens heeft allerlei ‘laagjes’ en door een heftige gebeurtenis als ziek zijn komen die laagjes vaak naar de oppervlakte en word je als patiënt daarmee geconfronteerd. Die laagjes zijn ontstaan door de manier waarop je bent opgevoed, de dingen die je tot dan toe hebt mee gemaakt en de manier waarop je hebt geleerd om te gaan met allerlei situaties. Meer dan 95% van ons gedrag is geconditioneerd, aangeleerd. In heftige acute situaties is dit essentieel zodat je instinctief kan reageren (vechten, vluchten of bevriezen) zonder emotioneel te worden.
Vaak zie ik dat patiënten in deze ‘stand’ blijven staan waardoor ze niet meer bij hun emoties kunnen en dit leidt uiteindelijk tot allerlei fysieke klachten of emoties die te pas en te onpas komen wanneer je er niet op zit te wachten, bijvoorbeeld door mooie muziek in de supermarkt die je triggert zodat je staat te huilen achter je karretje.
Ik vraag aan Alie of ze andere emoties heeft ervaren tijdens de behandeling, zoals boosheid of ongeloof, maar ook die heeft ze weggestopt omdat, volgens haar, ook daar haar situatie niet anders van wordt.
Ik gooi het over een andere boeg en vertel haar het verhaal van de antilope die achterna gezeten wordt door een jachtluipaard. De antilope reageert instinctief en heeft geleerd te vluchten wanneer ze zo’n beest ziet. Op het moment dat hij haar toch te pakken heeft kan de antilope haar hartslag laten dalen zodat het lijkt of ze dood is waardoor de jachtluipaard haar loslaat. Vaak eten jachtluipaarden hun prooi pas later op en laten het even liggen. Op het moment dat het jachtluipaard weg is schudt de antilope letterlijk alle angst van zich af waardoor haar hartslag weer normaliseert en ze weg kan lopen alsof er niets aan de hand is. Dat schudden is letterlijk ontladen, ze kropt niet op en loopt gewoon weer de savanne op alsof er niets is gebeurd. Mensen doen hetzelfde bij een paniekaanval, dan gaan ze ook schudden om de stress los te laten….als ze de paniekaanval tenminste niet onderdrukken.
Alie moet lachen. “Ik snap de metafoor, ik ontlaad niet….” Ze vertelt dat ze last heeft van haar nek en schouders, altijd bij stress trouwens. “Dus daar zitten dan mijn emoties?”
In coaching-taal noemen we dit dissociatie, je hebt afstand genomen van jezelf, je bent buiten jezelf zodat je geen pijn hoeft te voelen. Je verbreekt de communicatie met jezelf of je lijf. Vaak komt dit naar buiten als chronische pijn of huidproblemen. Wat Alie doet is marchanderen, zich gedragen op een manier die eigenlijk helemaal niet bij haar past. Ze onderdrukt daarmee al haar gevoelens.
Ik bied Alie een coaching traject aan maar hier wil ze eerst even over nadenken. Ze gaat eerst aan de slag met mijn boek. Ze had het wel gekregen maar weggelegd omdat ze dacht dat ze dit traject zelf wel kon bolwerken.
Een paar maanden later belt ze op en gaan we alsnog aan de slag. Ze is door het boek al veel wijzer geworden maar wil grotere stappen zetten, letterlijk en figuurlijk de dingen van zich af schudden…..