Een rouwproces
Ziek zijn maakt een hoop in mensen los: Paniek, ongeloof, woede, verdriet of willen vluchten. Dat gebeurt niet alleen bij jou, ook bij alle mensen om je heen. Het is als een rouwproces. Rouw is echter geen lineair proces, dat je stap voor stap doorloopt. Bij iedereen verloopt een rouwproces anders. Soms sla je een fase over of blijf je lang in één fase hangen of komt een eerder doorgemaakte fase weer terug. Als je te maken hebt gehad met een verlies in het verleden kan dit ook bepalend zijn voor de wijze waarop je nu omgaat met dit verdriet.
Wanneer je te horen hebt gekregen dat je ernstig ziek bent, heb je een veilige plek nodig om je gevoelens te kunnen uiten. Dat er mensen om je heen zijn die je kunnen troosten en respect hebben voor de manier waarop jij met dit nieuws omgaat. Het is fijn als de mensen om jou heen (h)erkennen wat er gebeurd en geduld met je hebben.
In onze maatschappij is strijden en vechten DE manier hoe om te gaan met ziekte, maar jij kunt niet op bevel de knop omzetten, hoewel ik dit wel vaak zie bij patiënten. Sta stil bij wat je overkomt en luister naar de gevoelens die ziek zijn bij je oproept.
Er is veel onderzoek gedaan naar de fases waar mensen doorheen gaan als ze te maken krijgen met ziekte, dood of ander trauma. Er zijn 5 fases onderscheiden:
Ontkenning: “Dit gebeurt niet bij mij.”
Ontkenning is een bewuste of onbewuste weigering om de realiteit onder ogen te zien. Het is een natuurlijke vorm van zelfbescherming. Het helpt je om zelf te bepalen in welk tempo je het verdriet toelaat. Je laat niet meer binnen dan je aankunt. Sommige mensen blijven echter opgesloten in deze fase.
Woede: “Waarom ik?”
Als de waarheid tot je is doorgedrongen ontstaat er vaak boosheid. Omdat je toch altijd gezond hebt geleefd, je kinderen hebt die je niet kunnen missen, het niet eerlijk is. In deze periode ben je meestal moeilijk te benaderen. Onder al deze woede ligt jouw pijn.
Marchanderen: ”Ik beloof een betere persoon te worden als…”
In deze fase probeer je te onderhandelen. Je beloofd het één te doen als er iets anders tegenover staat. Je denkt bijvoorbeeld “Als ik vanaf nu heel goed mijn best doe voor iedereen, dan word ik vast weer beter”. Veelal is de hoop (op herstel) een grote drijfveer.
Verdriet en depressie: ”Ik geef het op.”
Wanneer je de realiteit begint te accepteren komen gevoelens van verdriet, spijt, angst en onzekerheid naar boven. Vaak dienen ook verliezen uit het verleden zich weer aan. Je bent bijna niet meer te bereiken. Vaak heb je behoefte om je verdriet steeds te uiten. Op de bodem van het verdriet ligt vaak woede. Onderdrukte woede is vaak de oorzaak van een depressie.
Aanvaarding: “Ik ga verder met mijn leven.”
Als je voldoende tijd en vaak ook enige hulp hebt gehad om door de genoemde fasen te gaan begin je de realiteit te accepteren. Er komt berusting en je kan het loslaten. Loslaten is niet hetzelfde als vergeten. Het is het verlies een plaats geven in het leven en verder gaan.
Vlak na de diagnose ben je vooral aan het overleven, je bent nog in de ontkenningsfase, maar uiteindelijk wordt het een nieuw leven. Dat klinkt misschien raar, maar dat werkt voor de meeste mensen die ziek zijn geweest of chronisch ziek blijven. Het is een moment dat je beseft dat het echt zo is en dat er langzaam aan een proces ontstaat van acceptatie. Het leven wordt namelijk niet meer zoals het was. Doordat je bijwerkingen houdt van de behandeling, een ledemaat moet missen, incontinent bent geworden, klachten hebt van vermoeidheid, concentratieproblemen, psychische klachten of andere nare gevolgen van ziek zijn en behandeling.
Er komt een dag dat je merkt dat je weer blij kunt worden van kleine dingen: wanneer je smaak weer is terug gekomen en de eerste aardbeitjes weer kunt proeven, als je onder de douche kunt in plaats van gewassen moeten worden.
Ziek zijn voelt vaak naakt, alle schillen van jezelf vallen weg en wat erover blijft ben jij. Wanneer de emotie er mag zijn is er ook ruimte voor liefde. Als je in een omgeving zit waar veel mensen er voor jou zijn dan is het ook makkelijker om dat leven even los te laten en je volledig te focussen op jezelf en je behandeling. Er is even niets anders dan jij en je behandeling. Daarvoor moet er nog wel het een en ander gebeuren zodat er geen zorgen zijn om het werk, de financiën, het gezin.
Ziek zijn zorgt ook voor groei (PTGS = post traumatisch groei syndroom). Het is een proces waar je wat mij betreft MOET kijken naar jezelf. Daarmee haal je in je hoofd een heleboel barrières weg, je komt echt tot je kern. Als je daar aan toe durft te geven, investeert in jezelf, dan heb je niet alleen iets naars meegemaakt maar leer je ook wat je er uiteindelijk mee kunt. Iedereen maakt shit mee en als je er niets mee doet is het alleen een naar verhaal en zal je blijven klagen, pijn voelen. Het is een keuze om te leren gaan met pijn die je in je leven hebt. Het is aan jou de keuze om iets te doen, ook al weet ik dat niet iedereen dat kan. Je zal een stukje wilskracht, discipline en drive nodig hebben maar ook een goede opvoeding hebben gehad waar je veel liefde hebt ontvangen.
Je kan echt alle shit aan, te allen tijde. Iedereen kan dat. Je ademt toch nog? De pijn is niet weg en het leven kan daardoor heel erg zwaar zijn. Maar als je liefde kunt ontvangen, ook mooie dingen kunt blijven zien dan maak je veel endorfines aan die een stukje van je pijn en verdriet kunnen oplossen.
Sommige mensen gaan pas leven als ze eigenlijk dood hadden moeten zijn. Wees rauw, emotioneel, blijf durven, blijf jezelf. Maak van je diepste zwartste punt je grootste krachtbron. Geluk zit niet in alles nog kunnen, het ligt vooral in de verdieping opzoeken in jezelf, je omgeving, in de mensen om je heen. De beste investering die je kunt doen is verdieping opzoeken, leren omgaan met alle veranderingen en druk die in ons leven ontstaat. Daar vind je meer antwoorden dan je ooit zult verwachten. Of je dat nu doet door mindfulness, een tijdje in een hutje op de hei te gaan zitten of een coach bezoekt, dat maakt niet uit. We zijn zo gefocust op dingen die niet goed gaan, dingen die niet lukken. Maar kijk eens om je heen, kijk eens wat je wel hebt! Je hebt alle recht op je verdriet, je boosheid, je depressie door wat je overkomt daar zal ik niets van zeggen, maar het is een keuze om uiteindelijk te besluiten ook te focussen op de liefde, de natuur, dat wat er wel is. Naar dat wat je kunt betekenen voor een ander. Sta stil, kijk om je heen, wat gebeurd er allemaal?